 |
| Ootmarsum |
Ootmarsum
kent een groot aantal typisch Ootmarsumse Paasgebruiken. De Poaskearls spelen
hierbij de hoofdrol. Het is hun taak om in de periode voor Pasen het oude
gebruik volgens traditie en vaste regels te organiseren. Deze regels staan
nergens beschreven, maar ze worden van jaar tot jaar binnen de Poaskearls
doorgegeven. De Paasgebruiken beginnen op Goede Vrijdag wanneer de twee nieuwe
Poaskearls zich voorstellen aan de Ootmarsumse bevolking. Paaszaterdag wordt
het hout gehaald voor het Paasvuur, dat op Eerste Paasdag 's avonds wordt
ontstoken. Hoogtepunt is op beide Paasdagen het traditionele Vlöggeln, waarbij
de mensen hand in hand, voorafgegaan door de Poaskearls en onder het zingen van
de Ootmarsumse paasliederen, door de straten en gebouwen van Ootmarsum trekken.
 |
Poaskearls in Ootmarsum
|
POASKEARLS De acht Poaskearls spelen een hoofdrol
tijdens de paasgebruiken in Ootmarsum. Het is hun taak om in de periode voor
Pasen het oude gebruik volgens traditie en vaste regels te organiseren. Deze
regels staan nergens beschreven, maar ze worden van jaar tot jaar binnen de
Poaskearls doorgegeven. Ieder jaar na Pasen vallen de twee Poaskearls met de
meeste dienstjaren af en worden er op Goede Vrijdag twee nieuwe Poaskearls
voorgesteld. Om voor de erebaan van Poaskearl in aanmerking te komen moet de
jongeman in Ootmarsum geboren zijn, van Rooms-Katholieke afkomst zijn en
ongetrouwd zijn. Traditioneel gaan de Poaskearls in een lichte regenjas gekleed
en dragen ze een gleufhoed. Van de twee oudsten in dienstjaren draagt de oudste
in jaren de geldbuidel. Hij is de enige Poaskearl die als zodanig een andere
naam heeft en zeer toepasselijk Judas wordt genoemd.
GOEDE VRIJDAG 's Avonds op Goede Vrijdag staan de twee
nieuwe Poaskearls een half uur voor aanvang van de Gezinsviering om 19.30 uur,
voor de ingang van de RK Kerk H.H. Simon&Judas. Tien minuten voor de
aanvang van de viering in de kerk verschijnen ook de zes andere Poaskearls,
waarna ze samen de kerk binnengaan.
 |
Stadsomroeper in Ootmarsum
|
STILLE ZATERDAG Op Paaszaterdag wordt onder leiding
van de Poaskearls hout gehaald voor het Paasvuur op 1e Paasdag. Om 12.00 uur
begint de stads-omroeper zijn rondgang door het centrum. Hij verschijnt op de
Markt met een grote bel en spreekt daar driemaal zijn traditionele uitnodiging
uit. “All dee met wil goan en poashoalt haal’n, möt um één uur op 't Markt
wéén”. Om één uur vertrekken dan de drie paaswagens vanaf de Markt. De
paaswagens zijn oude sleepwagens, elk bespannen met twee prachtige zware
paarden. De wagens vertrekken naar het Springendal. Daar wordt het hout voor
het paasvuur, dat al klaar ligt, op de wagens geladen. Tegen zonsondergang
komen de wagens, zwaar beladen, Ootmarsum weer binnen.
EERSTE PAASDAG ’s Morgens om 8.30 uur verzamelen de
Poaskearls zich voor de ‘Rondgang rond de Weme’, waarbij de twee paasliederen
gezongen worden. Aan deze rondgang doen alleen mannen mee. De rondgang wordt
afgesloten met de Hoogmis in de RK Kerk.’s Middags vanaf twee uur wordt
dezelfde rondgang nogmaals herhaald en dan met een Plechtig Lof in de kerk
besloten. Tegen 17.00 uur gaan de Poaskearls naar de paaswei. Daar lopen ze een
keer rond het paashout onder het zingen van “Christus is opgestanden”.
Vervolgens lopen de Poaskearls naar de stad, waar dan het vlöggeln begint. Aan
de rand van de stad legt de oudste zijn rechterhand op de rug, waarna zijn
“moat” zijn linkerhand daarin legt. Daarna volgen de andere Poaskearls in
volgorde van aantal dienstjaren en daarachter volgt de voorzanger. Achter de
voorzanger haakt jong en oud aan, waardoor er een lange keten van mensen
ontstaat, die zich zingend door de straten en steegjes van de stad slingert.
Onderweg trekt men rond stiepels en door een aantal gebouwen. Op de Markt rolt
de lange slinger van mensen zich uiteindelijk op. Beide paasliederen worden nog
eenmaal gezongen en tenslotte worden de aanwezige kinderen onder hoerageroep
opgetild.
 |
| Paasvuur in Ootmarsum |
PAASVUUR Rond 20.30 uur wordt op de paasweide aan de
Almelosestraat het paasvuur ontstoken door de oudste Poaskearl. De twee nieuwe
Poaskearls moeten dit paasvuur brandende houden. Onderwijl worden wederom de
paasliederen gezongen.
TWEEDE PAASDAG
Alles wat op eerste Paasdag gebeurt,
wordt nu herhaald, op het paasvuur na.
HISTORIE VLÖGGELN
Sinds mensenheugenis wordt in Ootmarsum het vlöggeln
beoefend, maar niemand weet precies hoe oud het gebruik is of wat de oorsprong
is van dit gebruik. In de loop der tijd zijn er meerdere theorieën over verschenen.
Het zou kunnen afstammen van de Germaanse reidansen tijdens de offerfeesten.
Een minder waarschijnlijke verklaring is dat het herinnert aan de kerkgang van
Weerselose kloosterzusters naar Ootmarsum. Sommige geschiedkun-digen noemen als
oorsprong de vroegere paasprocessies. Deze mening wordt gesterkt door de
beschrijving die pastoor Geerdink in 1840 gaf van het vlöggeln "per modum
processionis", dus op de manier van een processie. Ook wordt wel beweerd,
dat het vlöggeln zijn oorsprong in de middeleeuwse gesel- of
flagellantenprocessies heeft. Tenslotte is er nog een theorie die de oor-sprong
van het vlöggeln ziet in de vreugde-dansen van de katholieke inwoners van
Ootmarsum over de herkregen godsdienst-vrijheid in 1795. Echter het vlöggeln is
een folkloristisch en niet een zuiver katholiek gebruik, waar ook
niet-katholieken aan deelnamen. Geen van deze theorieën levert het overtuigende
bewijs. De theorie van de Germaanse rondgang is wel zeer aannemelijk omdat de
Germanen vanaf een gewijde plaats naar hun dorp trokken om daar heil en zegen
te brengen. De hele gemeenschap deed mee en achter elkaar lopend trok men door
de huizen. Maar er is geen bewijs dat dit de oorsprong is. Waarschijnlijk is
het Ootmarsumse vlöggeln een combinatie van heidense en christelijke gebruiken.
